انواع طرح افشان در فرش های ایرانی - مجله مهاجر

در این مقاله، علاوه بر آنالیز ویژگی های خاص طرح افشان، به کاربردهای این طرح در دکوراسیون داخلی نیز پرداخته خواهد شد.

طرح افشان چیست؟

طرح افشان به عنوان یکی از خلاقانه ترین و زیباترین طرح های فرش ایرانی، به خاطر عدم وجود ترنج و تمرکز در یک نقطه خاص از دیگر طرح ها متمایز است. در این طرح، نقوش گل ها، برگ ها، شاخه ها و حتی نمادهای دیگری مانند حیوانات و اشکال هندسی به صورت پراکنده در سراسر فرش پخش شده اند. این پراکندگی به قدری هماهنگ و زیبا است که فرش از هر زاویه ای که به آن نگاه کنید، یکپارچگی و انسجام خاصی دارد. به طور کلی، افشان به معنی پخش و پراکنده است و این ویژگی به فرش یک جلوه طبیعی و هماهنگ می بخشد.

ویژگی های برجسته طرح افشان

1. عدم تقارن و مرکزیت: در طرح افشان، برخلاف طرح های کلاسیک که معمولاً یک نقطه کانونی مانند ترنج دارند، نقوش به طور یکنواخت و پراکنده در سطح فرش قرار می گیرند. این پراکندگی باعث می گردد فرش به طور کلی حس بی نهایت و آزادی را به بیننده منتقل کند.
2. حرکت و دایره وار بودن نقوش: در بسیاری از فرش های افشان، نقوش به طور منحنی و دایره وار طراحی می شوند، که حس حرکت و زندگی را به فضا می دهند. این طراحی به فرش جان و حس سیالیت می بخشد.
3. یکپارچگی از همه زوایا: به علت پراکندگی دقیق نقوش و طراحی هماهنگ آن ها، فرش های طرح افشان از هر زاویه ای که به آن نگاه کنید، زیبایی و هماهنگی خاصی دارند. این ویژگی باعث می گردد که فرش، به ویژه در فضاهای بزرگ و باز، جلوه ای یکپارچه و بی نقص ایجاد کند.
4. استفاده از نقوش طبیعی: گل ها، برگ ها، درختان، حیوانات، و نقوش اسلیمی از جمله عناصر اصلی طراحی فرش های افشان هستند. این نقوش نه تنها نمایانگر هنر و فرهنگ ایرانی هستند، بلکه به علت فرم طبیعی خود، حس سرسبزی و زندگی را در فضا به وجود می آورند.

انواع مختلف طرح افشان

در طول تاریخ فرش بافی ایرانی، طرح افشان تغییرات و تکامل های زیادی را پشت سر گذاشته است. این تکامل به شکلی است که امروزه شاهد انواع مختلفی از طرح افشان هستیم که هرکدام دارای ویژگی ها و زیبایی های خاص خود هستند. بعضی از این انواع عبارتند از:

1. افشان ساده: در این نوع، هیچ گونه ترنج یا نقطه مرکزی وجود ندارد و نقوش به صورت یکنواخت در سراسر فرش توزیع شده اند. این طراحی برای فضاهای مدرن و مینیمالیستی بسیار مناسب است.
2. افشان اسلیمی: در این طرح، نقوش اسلیمی به صورت پیچشی و منحنی در کنار سایر عناصر افشان پخش می شوند. این نوع طرح بیشتر از آن جهت مجذوب نماینده است که به فرش عمق و حس معنوی خاصی می دهد.
3. افشان گل و مرغ: در این طرح، گل ها و پرندگان به صورت پراکنده در سراسر فرش قرار دارند. این طرح نمادی از عشق و زیبایی است و به ویژه برای فضاهای شاعرانه و رمانتیک مجذوب نماینده است.
4. افشان شاه عباسی: این طرح شامل گل های بزرگ و پیچیده شاه عباسی است که به طور پراکنده در سطح فرش بافته می شوند. این طرح برای فضاهای کلاسیک و لوکس بسیار مناسب است.
5. افشان حیوانات: در این نوع، نقوش حیوانات مختلف همانند شیر، آهو، و پرندگان با نقوش گل و برگ ترکیب شده اند. این طرح برای کسانی که به طبیعت و حیات وحش علاقه دارند، بسیار مناسب است.
6. افشان درختی: در این طرح، نقوش درختان، شاخه ها و برگ ها به صورت پراکنده طراحی شده اند. این طرح بیشتر برای فضاهایی با تم طبیعی و سبز کاربرد دارد.
7. افشان بته جقه: در این نوع، نقوش بته جقه که در هنر ایرانی جایگاه ویژه ای دارند، به صورت پراکنده و سیال در سراسر فرش دیده می شوند.
8. افشان هندسی: این طرح از اشکال هندسی مانند مربع، مستطیل، لوزی و دایره تشکیل شده است و برای دکوراسیون های مدرن و مینیمالیستی انتخابی عالی است.
9. افشان خشتی: طرح خشتی شامل قاب های مربعی یا مستطیلی است که در هر قاب، نقوش گل و برگ یا اسلیمی وجود دارد. این طرح به ویژه در فرش های تبریزی محبوب است.
10. افشان گل فرنگ: در این طرح، گل های اروپایی به طور پراکنده در کنار نقوش ایرانی قرار می گیرند. این ترکیب به فرش جلوه ای خاص و متفاوت می دهد.
11. افشان شکسته: در این طرح، خطوط و نقوش به صورت شکسته و زاویه دار طراحی شده اند که به فرش یک جلوه مدرن و مجذوب نماینده می بخشد.
12. افشان ختایی: نقوش ختایی که معمولاً شامل گل ها و پیچک ها هستند، به صورت پراکنده در سراسر فرش توزیع شده اند و زیبایی خاصی به آن می بخشند.

کاربرد طرح افشان در دکوراسیون داخلی

طرح افشان به علت مجذوب نمایندهیت و تنوع در طراحی، قابلیت های زیادی در دکوراسیون داخلی دارد. این طرح می تواند به راحتی با سبک های مختلف دکوراسیون ترکیب گردد و فضاهای متنوعی خلق کند.

1. ایجاد حس هماهنگی و آرامش: طرح افشان به علت پراکندگی یکپارچه نقوش در سراسر فرش، حس توازن و آرامش را در فضا ایجاد می نماید. برای اتاق های نشیمن، اتاق خواب ها و فضاهایی که احتیاج به حس راحتی دارند، این نوع فرش ها انتخابی عالی هستند.
2. تناسب با دکوراسیون های مدرن: طراحی های ساده و در عین حال پیچیده طرح افشان آن را به انتخابی ایده آل برای دکوراسیون های مدرن و مینیمالیستی تبدیل نموده است. این فرش ها به خوبی می توانند در فضاهایی با طراحی ساده و بدون جزئیات زیاد خود را نشان دهند.
3. فضاهای بزرگ و باز: طرح افشان به علت پراکندگی و توزیع منظم نقوش، در فضاهای بزرگ و باز مانند سالن های پذیرایی، هال ها و دفاتر کاری می تواند به بزرگ تر دیده شدن فضا یاری کند. این طرح ها در فضاهای وسیع نه تنها به ایجاد مجذوب نمایندهیت یاری می نمایند بلکه باعث می شوند فضا دلپذیرتر و گرم تر به نظر برسد.
4. مناسب برای دکوراسیون های سنتی و کلاسیک: فرش های طرح افشان در سبک های سنتی و کلاسیک نیز به خوبی جای می گیرند. این طرح ها به ویژه برای خانه هایی با دکوراسیون چوبی و تزئینات سنتی مناسب هستند و جلوه ای دلپذیر و شیک به فضای منزل می بخشند.
5. فرش های کانونی در فضاهای هنری: با توجه به زیبایی خاص و پیچیدگی طراحی طرح افشان، این فرش ها می توانند به عنوان نقطه کانونی در یک اتاق عمل نمایند. فرش های طرح افشان می توانند یک اثر هنری در فضا باشند که توجه همه را جلب می نماید.

تأثیر طرح افشان بر قیمت فرش

فرش های طرح افشان به علت پیچیدگی در طراحی و زمان بر بودن فرآیند بافت، معمولاً قیمت بالاتری دارند. فرش های دستباف که دارای طرح افشان هستند به علت کیفیت بالا و دقت بیشتر در بافت، قیمت بیشتری نسبت به فرش های ماشینی دارند.

در آخر

طرح افشان یکی از متمایزترین و مجذوب نماینده ترین طرح های فرش ایرانی است که در طول زمان محبوبیت خود را حفظ نموده است. با توجه به تنوع در طراحی و کاربردهای مختلف آن، فرش های طرح افشان همچنان یکی از گزینه های برتر برای دکوراسیون داخلی به ویژه برای کسانی که به زیبایی و هنر ایرانی علاقه دارند، به شمار می آیند. از آنجا که این طرح به راحتی با دکوراسیون های مختلف هماهنگ می گردد، می توان گفت که فرش های طرح افشان همچنان جایگاه ویژه ای در دنیای فرش و دکوراسیون خواهند داشت.

چقدر می پسندید؟